“CƯỠNG BỨC TÌNH DUYÊN”,
CHUYỆN THỜI CHIẾN TRANH
Trần Xuân An
người làm ơn, ngầm cưỡng bức lòng người
ân đức ấy ngầm buộc người phải chọn
thoát nhà lao, vào tình duyên không trọn
người thuỷ chung, người chung thuỷ suốt đời
khi tấn tuồng lịch sử đổi màn rồi
người vỡ mộng lại gặp người mộng vỡ
người ngoài lao nhờ kẻ quen giúp đỡ
người trong lao thoát ra, thành vợ chồng
thời chiến tranh cũng đời thường nỗi lòng
rời Việt Minh, người về sau bị bắt
người về trước, theo chính danh, dù nát
dựa quan quyền triều Nguyễn, cứu tình duyên
cứu khỏi tù, lễ cưới tơ hồng thiêng
dùng ân nghĩa trói đời nhau bền chặt
sợi lạt mềm buộc đời nhau, tẩm mật
vậy có là cưỡng bức tình duyên không?
vị đắng chát, trà, cà phê, tỉnh lòng
viết văn chương, nhìn đâu cũng bi kịch
thấy ân nghĩa sáng trong như ngọc bích
mang cạnh sắc vị kỉ cứa đau tim
tuổi sóng tràn và bay bổng cánh chim
gọi đó là tình duyên bị áp lực
cứu khỏi tù, cưới nở hoa tâm phục
khi bạc đầu thấy vậy cũng thương thương
tôi bạc đầu, học lại về yêu đương
thành vợ chồng, có nhiều người chinh phục
lớp sơ cấp hôn nhân và hạnh phúc
chịu cưỡng bức học cho xong, xoá mù *
tình duyên đó như ca dao hát ru *
chuyện Thạch Sanh nhưng Lý Thông không có
cứu thoát hang Đại Bàng, nên chồng vợ
ân hoá tình, đâu chỉ yêu với yêu.
T.X.A.
22 & 23-12-2020
…………..
(*) Chính sách cưỡng bức (cưỡng bách) giáo dục, bắt buộc phải đi học trường phổ thông, ở các nước tiên tiến, ngày xưa. Trong “Chương trình Việt Minh” (Hồ Chí Minh, 1941), có sử dụng cụm từ "cưỡng bức giáo dục". Ở đây, nói về điều kiện đăng kí kết hôn, buộc phải có chứng chỉ đã học xong lớp hôn nhân, xây dựng gia đình hạnh phúc, “xoá mù” kiến thức về lĩnh vực này. Tác giả cũng chỉ nói đùa, rằng bản thân tuy bạc tóc, vẫn lơ tơ mơ. ~ Trích “Thạch Sanh”, truyện thơ dân gian:
“Đàn kêu: tích tịch tình tang
Tiếng ti, tiếng trúc cung đàn đua vui.
Đàn kêu hơn thiệt mọi lời
Nhân duyên phu phụ số trời đã se”.
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2789568704650396/
.
Bài 14 sau “Tổ quốc ơi…”
BỐN MÙA THỂ LOẠI
Trần Xuân An
thơ tình nhân loại muôn năm tuổi
trời đất vào xuân hàng triệu mùa
hạ sử, thu bình, đông tiểu thuyết
mùa nào tình cạn xuân tàn chưa!
hạ bừng sử điểm tình xuân chữ
thu thẩm bình ken, len truyện đông
không tháng năm nào tình tắt thở
não tươi chất xám, tim tươi hồng
đời xưa trong truyện, tình luôn mới
sử đọng nhịp tim, lay vạn sau
muôn thuở thơ tình vương hiện thực
thoát li đời, cũng đỡ mày chau?
Cô Giang, tình sử – tình trong sử
“Màu tím hoa sim” Bến Hải thương
lí luận “Nhân văn”, nay cởi trói
tình nào truyện Vĩ tuyến vơi sương?
lẽ nào duyên thắm mai vàng nguỵ?
tình đẹp đào hồng mới thật ư?
muôn thuở, thời nào cũng vạn thuở
yêu đương, xuân sắc cả huyền hư
bốn mùa thể loại xen canh chữ
thể loại nào mà chẳng chuyện tình!
hiện thực vấn vương thì hoá giải
lợi quyền, chiến tuyến, méo tâm mình.
T.X.A.
07:12-08:40, 01-01-2021
(19-11, mùa đông năm Canh Tí HB20-21)
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2797175313889735/
.
Bài 15 sau “Tổ quốc ơi…”
NỘI CHIẾN TRANH GIÀNH ĐẤT MẸ
Trần Xuân An
dựa hai thiên hạ, chia hòn máu
bắn giết lẫn nhau, nhà Mẹ tan
“Vòng phấn Kavkaz”! Giằng – xé xác *
hiểu sâu hiện thực để thương dân
mỗi phe ghì siết một tay Mẹ
giằng Mẹ về mình, xé Mẹ chăng?
kịch gián cách thôi, nhưng lịch sử
đẹp phe buông, nội chiến, đầu hàng
Đất như Mẹ đẻ, Miền Nam khóc
“Vòng phấn Kavkaz”, xé ruột, buông *
hoà giải, trầm tư hồn cốt kịch
kết đồng sáng tạo, thiết tha thương
A.Q. không nhỉ, Miền Nam hỡi? *
hoà giải, đúng không, hay đã sai?
tôi viết thơ hoà bình, thống nhất
trầm tư “Vòng phấn…” lại, do ai?
nhưng cờ cộng sản, phải xương máu
lồng nội chiến vào đánh thực dân
phải cướp chính quyền ý hệ cũ
Miền Nam sao hiểu đỏ lòng nhân!
hiểu lòng nhân Đỏ, nơi đời thật
thấy sử Đông Âu, quanh nước mình
“Vòng phấn Kavkaz” trong nội chiến
còn hàng giặc ngoại, muôn đời khinh
thật ra, hai nửa nương hai Khối
thống nhất, buộc ràng vào Khối kia
“Vòng phấn Kavkaz”, Mẹ sống sót
ngoại cường Đỏ đó, gánh ai chia!
thế rồi hai Khối đều buông cả
(nội chiến anh em, dựa ngoại xâm)
ruột thịt thực dân vào ruột thịt
sử gia chân chính, bút còn tâm
Campuchia! Giải phóng là thế
chỉ giúp người Cam đất nước Cam
nhưng “cấm đụng cây kim sợi chỉ”
sao người Miền Bắc ngập Miền Nam?
văn chương là tấm gương soi thật
tráng thuỷ có khi méo mó người
kịch gián cách cho đời phản tỉnh
có ai tự vấn, khóc hay cười?
T.X.A.
02-01-2021
………….
(*) Vở kịch gián cách “Vòng phấn Kavkaz” của Bertolt Brecht (1898-1956). Ở đây, tôi muốn vận dụng sáng tạo, trong tinh thần hoà giải dân tộc, rằng: Hai anh em ruột đánh giết nhau, giành nhà đất và giành mẹ đẻ; ai tham lam quyết giằng kéo đất và mẹ về mình là xé đất và xé cả thân mẹ (trong tranh chấp, là kẻ giết đất và giết mẹ đẻ của mình). ~ “A.Q. chính truyện” của Lỗ Tấn, viết về tâm lí dối lòng mà vui trong thực trạng đáng buồn, thường được gọi là “phép thắng lợi tinh thần”.
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2797757687164831/
Xem thêm: “Chuyện trò với một người bạn học thân mến” (05-01-2021) ngay tại khung trang này, hoặc tại:
https://txawriter.wordpress.com/2021/01/06/chuyen-tro-voi-mot-nguoi-ban/
CHUYỆN TRÒ
VỚI MỘT NGƯỜI BẠN HỌC THÂN MẾN
Trần Xuân An
I.
Thực tế bất chấp đạo lí và lẽ phải. Lịch sử cho thấy thực dân Pháp và Hội Thừa sai Paris tại hải ngoại của Pháp xâm lược nhưng cũng mị dân là “khai hoá”. Các chiêu bài phải lộ mặt khi nhìn vào thực tế.
II.
Sự thật? Mình chỉ hoà giải thôi:
1) Trong chiến tranh, Miền Nam chỉ than khóc vì nội chiến và sợ hãi cộng sản. Miền Nam hầu như buông tay từ 1945. Điều đó thể hiện trong văn học nghệ thuật. Trong khi đó, Miền Bắc thì dựng nên nhiều chiêu bài và văn nghệ sĩ đều viết theo các chiêu bài ấy.
2) Thống nhất, hoà bình là tốt, nhưng Miền Nam không muốn bị áp đặt chủ nghĩa Mác-Lê và phụ thuộc Liên Xô. Họ cho rằng Miền Nam bị cộng sản xâm lược. Trong khi đó Miền Bắc lại bảo họ giải phóng Miền Nam bằng chủ nghĩa Mác-Lê của Liên Xô (cờ, ảnh Liên Xô khắp nơi).
3) Thực tế là dân và cán bộ Miền Bắc vào Miền Nam gần chục triệu người, nắm hầu hết quyền lực chính quyền, kinh tế… Miền Nam bảo Miền Bắc thực dân hơn cả Pháp! Nếu thực tế như Campuchia, đánh đổ Polpot – Iêng Xary xong, phải trả Campuchia cho người Campuchia (ở Miền Nam, không một người Miền Bắc nào vào ở tại Miền Nam), thì mới đúng đạo lí, lẽ phải. Anh ruột mà giết em, đè bẹp em, cướp nhà, cướp đất em thì cũng là xâm lược (nhấn mạnh: XÂM LƯỢC), nữa là giương cờ, cắm cờ, dựng ảnh Liên Xô!
TRÊN ĐÂY LÀ LÍ LUẬN HAI PHÍA. Mình chỉ hoà giải.
T.X.A.
05-01-2021
.
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2799921653615101/
Bài 16 sau “Tổ quốc ơi…”
BÚT NHƯ NGỰA VỀ ĐƯỜNG CŨ
Trần Xuân An
đầu năm lịch mặt trời, khai bút
tìm tứ yêu đương cho trẻ trung
hai trái tim, sao còn bối cảnh?
thoát li chăng? Chỉ trời vô cùng!
bút không sợ chạm vào niềm sử
và thể loại nào cũng chuyện tình
lạc tứ, bút quay về Bến Hải
gặp Brecht vạch trắng rùng mình *
thơ rung tim ấm, khi đầu sáng
gián cách, lạnh lùng, viết lắm rồi
về lại Phương Nam bằng ngọn bút
tận cùng hiểu sử, yêu nhân đôi!
hát ngâm, đời hiểu thơ tiền chiến
Tổ quốc vong, thơ tình thoát li
nội chiến, ngoại xâm – hai Khối giặc *
xới cày sử, giới tuyến mà chi!
thoát li sử – đã nằm lòng sử
nếu chỉ thơ tình, đất giống trời
hai trái tim, cần chi bối cảnh
thơ yêu đương: thế giới hai người!
T.X.A.
14:34-17:33, 05-01-2021
………..
(*) Bertolt Brecht (1890-1956), kịch gián cách và thơ trí tuệ. Xem thêm hai bài thơ của Trần Xuân An: “Bốn mùa thể loại”, “Nội chiến tranh giành Đất Mẹ” (01 & 02-01-2021). ~ Xem: "Sự thật về quan hệ Việt Nam - Trung Quốc 30 năm qua", tài liệu Bộ Ngoại giao, Nxb. Sự Thật, 1979.
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2800146380259295/
Bài 17 thêm vào “Tổ quốc ơi…”
PHÉP MẦU Ở CAMPUCHIA
Trần Xuân An
lịch sử biến quân đội cộng sản Việt Nam
thành lực lượng chống cộng độc đáo nhất
trong mười năm
đánh Kh’Mer Đỏ
để tái thiết chế độ lập hiến – quân chủ
hiến pháp dân chủ được thượng tôn
trên đất nước Campuchia sư sãi áo vàng
thảo nào
Campuchia gọi đó là “Quân Nhà Phật”
phép mầu chăng?
một thế cờ tàn, khi Thiên An Môn đầy xác
khi rã Liên Xô, Đông Âu, không thể khác
khi mấy triệu xương khô khắp ruộng rừng hoang
lên tiếng kêu đòi cùng Biển Hồ mặn nước mắt *
khi bão lửa chủ nghĩa Mao lụi tắt!
khi khúc hùng ca
kết nốt lặng Gạc Ma
giữa Biển Đông sóng gầm, sóng thét!
lịch sử biến quân đội cộng sản Việt Nam
bảo vệ Tổ quốc chuyển sang kinh tế thị trường
quân đội nhân dân dân tộc
quân đội nhân dân học rộng mười phương
lại thuần tuý dân tộc
sẵn sàng chống mọi ngoại xâm.
T.X.A.
13:23-14:20, 08-01-2021
………
(*) Thủ tướng Campuchia Hun Sen: “Đúng vào lúc người dân Campuchia sắp chết, chỉ còn biết chắp tay khẩn cầu Tiên, Phật tới cứu thì bộ đội tình nguyện Việt Nam xuất hiện. Bộ đội Việt Nam chính là đội quân nhà Phật” (theo báo Quân đội nhân dân, 06-01-2019). ~ Tonlé Sap (Sông lớn, Hồ lớn), xưa nay được sách địa lí Việt Nam gọi là Biển Hồ, ở Campuchia.
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2802754249998508/
Bài 18 thêm vào “Tổ quốc ơi…”
LỘN TRÁI MAY LẠI ÁO QUẦN
Trần Xuân An
sự thật đời, bạn thân yêu ơi
tôi thấy lắm khi như bao tấm vải
không thể duy nhất mặt phải
cũng không bao giờ là mặt trái đơn thuần
phải chăng, đó là phương cách tồn tại
của mọi sự thật trần gian! *
những năm rời bục giảng, khó khăn
tôi làm nghề vắt sổ
quán may giao hàng
nhiều áo, nhiều quần
bạc màu do nắng mưa, sương gió
phải tháo ra, may trở
mặt trái ra ngoài, nguyên màu, đón xuân
vậy đó, niềm tin trong ngần
ở đời, sự thật như lá, lá đều hai mặt
cũng có nhiều mặt trái lá, sâu ăn
dù mặt phải lá, vẫn còn tươi, xanh ngắt
nhưng muôn cây mãi tốt, đại ngàn
ruộng vườn bát ngát
tôi vắt sổ áo quần
lộn trái còn nguyên sắc
dù vải che người, không bằng
lá ruộng vườn, lá rừng nguyên hai mặt
cũng đủ ấm lòng tin sự thật
sao bạn còn chút gì băn khoăn
chút gì kinh ngạc
về hầu hết nhân vật hiện thực
thời hai bên nương hai Khối, chiến tranh
thời hậu chiến, hoà bình, thời thôi đói rạc
trong thơ và tiểu thuyết tôi, tốt lành!
như “lá xanh, bông trắng, nhị vàng”
lật lại, không khác
“nhị vàng, bông trắng, lá xanh” *.
T.X.A.
13:21-16:02, 08-01-2021
…………
(*) Tính toàn diện, toàn bộ của sự thật: “Một nửa cái bánh mì vẫn là bánh mì, nhưng một nửa sự thật thì đó là giả dối” (danh ngôn / ngạn ngữ Nga [?]); “Một nửa sự thật thường là điều dối trá to lớn” (Half a truth is often a great lie) Benjamin Franklin (1706 – 1790). ~ Chế Lan Viên, bài “Lộn trái”, 15-09-1988, Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn, xuất bản (Chế Lan Viên toàn tập, Nxb. Văn Học, 2002).
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2802471206693479/
Bài 19 thêm vào “Tổ quốc ơi…”
CON & NGƯỜI,
CÁI CHÍNH LÀ SỰ THẬT LỊCH SỬ
Trần Xuân An
“Con Người, hai tiếng ấy vang lên kiêu hãnh” *
ai tách ra phần “Con” và phần “Người”
“Con” là động vật tham sân si, giữa đời u tối *
“Người” là cao cả, tốt lành, được sáng soi
tham sân si mức nào mới thành tội phạm
cao cả, tốt lành mức nào thì được tôn thờ
không phần “Con”, phần “Người” không nốt
không sâu sắc hiện thực, lãng mạn cũng ngây thơ
cái quan tâm chính là sự thật lịch sử
chỉ là sự thật lịch sử 131 năm
sự thật Đỏ sau “bức màn sắt”
trăng Mỹ kém tròn thua trăng Trung Quốc chăng *
và Con Người, ai kia đòi hạ bệ
vốn đắm chìm tham sân si, khoái lạc, đau thương
theo họ: Con Người, vang lên kiêu hãnh quá
nên cứ thét gào đòi cách mạng vĩ cuồng!
cánh tả! Cánh tả! Maiakovsky: “Quay trái!”
Chế Lan Viên “lộn trái”, thì “phải, phải”, được khen
con người may máy, thành máy may thì công cụ *
thơ không độc giả, thi sĩ Chế cũng “mình ên”! *
– ơi hỡi buồn tênh!
bút từng là công cụ chuyên chính sắc bén
thi sĩ như khẩu súng nã đạn đỏ nòng
ông từng bảo, hoà bình, chất tâm linh và trần tục
thơ sâu rộng tình đời, di dưỡng nội lực, thưa ông?
đọc “Lộn trái” và cả ngàn bài thơ “Di cảo”
đâu chỉ nhằm hiểu thế nào hai chữ Con Người
cái chính là hiểu một nhà thơ với sự thật lịch sử
Miền Bắc trong “Di cảo”, lưu tiếng khóc, tiếng cười
“Lộn trái”, rồi nghĩ cho cùng, “Trừ đi”, ông trăn trối *
bởi đâu chỉ viết nghĩa vụ cho Miền Bắc nước mình
vô hình trung, còn viết theo lệnh Liên Xô, Trung Quốc
nếu kháng chiến như Nguyễn Trãi, đâu phải tự khinh!
nhưng lịch sử đã thế, không cách nào bảo khác
ông từng viết cả dân tộc đành chịu như Kiều
– đúng ra, nương hai Khối, đuổi hai Khối ngoại xâm – hai Miền sám hối
để lòng tự trọng dân tộc hồi sinh, đáng kính yêu.
T.X.A.
12:34-17:01, 10-01-2021
…………..
(*) Gia đình cha mẹ và bản thân nhà thơ Chế Lan Viên vốn theo Phật giáo. Tham sân si (thuật ngữ Phật giáo): Tham: tham tài sản, danh vọng, chức quyền, sắc dục, ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi… Sân: nóng giận, thù oán, trả thù, ghen tị… Si: mê đắm, không biết phải trái… ~ Câu văn nổi tiếng của Maxim Gorki (1868-1936). ~ Ý thơ Việt Phương. ~ Hai bài thơ “Lộn trái” (1988) và “Trừ đi” của Chế Lan Viên. ~ Mình ên, tiếng Nam bộ, gốc tiếng Kh’Mer: một mình, cô đơn, lẻ loi.
https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2803995876541012/
.
